Risico's van blauwalg, groene eikels en nitraat als gevolg van droogte

Naast hittestress heeft de aanhoudende warmte en droogte ook andere gezondheidsrisico’s opgeleverd. Zelfs in de landelijke media wordt gewaarschuwd voor de gevaren van blauwalg en groene eikels. Beide geven giftige stoffen af (toxines), die bij ruime inname voor problemen bij koeien (en ook andere dieren) kunnen leiden. Het is dan ook verstandig extra alert te zijn op de aanwezigheid hiervan en aanvullende maatregelen te nemen.

Blauwalg

Blauwalg (ook wel blauwwieren of beter cyanobacteriën) komt voor in voedselrijk (fosfaat- en nitraatrijk) en stilstaand water, vooral bij hoge watertemperaturen (20-30°C), weinig wind en droogte zoals we afgelopen zomer veel hebben meegemaakt. Het is herkenbaar aan een blauwgroene drijflaag op het water.

Een bekende blauwalg is bijvoorbeeld Spirulina. Blauwalgen kunnen gifstoffen produceren die schadelijk zijn voor mensen en dieren (bijv. honden) bij inname tijdens het zwemmen. Ook koeien kunnen grote hoeveelheden gifstoffen binnen krijgen tijdens het drinken van oppervlaktewater. Dit kan leiden tot leverschade, zenuwverschijnselen of zelfs acute uitval. Behandeling is alleen symptomatisch mogelijk, de focus ligt dan ook op preventie. Inspecteer regelmatig het oppervlaktewater, zeker wanneer de koeien een nieuw stuk wei of toegang tot ander oppervlaktewater krijgen. Vergeet ook grote drinkbakken niet, indien deze enige tijd ongebruikt zijn geweest. GD biedt sinds kort een wateronderzoek aan op blauwalg: Een groene waas over het water kan duiden op blauwalg (gddiergezondheid.nl)

Groene eikels

Als gevolg van de droogte vallen er momenteel massaal onrijpe eikels. Deze bevatten een hoog gehalte aan tannine (ook bekend als looizuur). Bruine eikels bevatten ook looizuur maar in veel mindere mate. Kleine hoeveelheden looizuur kunnen een gunstig effect op de pensfermentatie hebben, maar bij grote opname is deze stof giftig en kan bij herkauwers leiden tot schade aan darmen, nieren en bloedvaten. Symptomen zijn bijvoorbeeld bloederige mest of urine (bloedwateren), slome dieren en zelfs acute uitval. Ook hiervoor geldt dat er geen goede behandeling bestaat en preventie de beste remedie is. Wees dus alert op stukken weiland waar grote eikenbomen staan, zet dan een ruim stuk af zodat uw dieren niet onder de bomen kunnen grazen.

Nitraatvergiftiging

Tenslotte is er net als in 2018 ook weer een verhoogd risico op nitraatvergiftiging. Dit komt slechts zelden voor, maar kan ernstige gevolgen hebben. Na aanhoudende droogte kan er veel stikstof in de grond voorradig blijven door beperkte grasgroei (en aanvullende bemesting). Wanneer de grond weer nat en de plant actief wordt, worden er grote hoeveelheden nitraat in de plant opgenomen die omgezet moet worden in eiwit. Als er te weinig zonlicht is (bewolkte dagen) dan stapelt dit nitraat zich op. Bij hoge opname door koeien kan dit vervolgens aan rode bloedcellen binden met zuurstoftekort tot gevolg.