Leverbot: nu hét moment om te kijken of er iets speelt!

Leverbot is een parasiet die na opname een ontwikkeling in de lever van herkauwers, dus ook schapen en geiten, kan doormaken. De cyclus van de leverbot is vrij ingewikkeld (zie figuur hiernaast), maar verloopt altijd via een “specifiek” slakje. De mate van infectie in een jaar is afhankelijk van de hoeveelheid slakken die zich in een jaar hebben kunnen ontwikkelen. In het schaap zitten volwassen leverbotten die leverboteieren uitscheiden via de mest. De leverbot kan 4.000 tot 7.000 eieren per dag produceren! De larven die uit de eitjes komen hebben een specifieke leverbotslak nodig voor verder ontwikkeling tot een infectieus stadium die opnieuw dieren kunnen infecteren. In de slak ontwikkelt de leverbot verder tot een infectieus stadium en zal na een periode van regen een leverbotinfectie op het land afzetten, waardoor het schaap weer geïnfecteerd kan worden. Deze ontwikkeling buiten de gastheer (rund of schaap) in de slak duurt gemiddeld 12 weken.
Wanneer het infectieuze stadium door de gastheer wordt opgenomen tot het moment waarop eieren in de mest worden uitgescheiden duurt gemiddeld 10-12 weken. Vervolgens ontwikkelt leverbot in het schaap weer tot een volwassen vorm die eieren uitscheidt. Deze hele cyclus in het schaap én in de slak duurt ongeveer een half jaar. Een essentiële rol in de hele cyclus speelt de leverbotslak. Alleen bij ideale temperaturen (tussen 10 en 20 graden) én vochtigheid kan de cyclus plaatsvinden. Als niet aan die voorwaarden wordt voldaan staat de cyclus in principe stil.

In het verleden bracht de Werkgroep Leverbotprognose een voorlopige en een definitieve prognose uit. Hiermee werd jaarlijks informatie gegeven over het risico op een leverbotinfectie in Nederland. Een nauwkeurige voorspelling is echter nooit te geven en we weten dat in onze praktijk gebieden zijn waar we altijd alert moeten zijn op een leverbotinfectie.

Er zijn verschillende manieren van onderzoek mogelijk om meer informatie te krijgen of er een leverbotinfectie op uw bedrijf speelt:

• Bij sterfte van een dier door middel van pathologisch onderzoek vaststellen of er sprake is van een leverbotinfectie. Om een dier aan te bieden voor onderzoek kan contact opgenomen worden met de praktijk.
• Door middel van bloedonderzoek op afweerstoffen leverbot. Dieren die een infectie oplopen (meestal tweede deel zomer) maken vanaf 2-3 weken afweerstoffen aan. Deze zijn vaak heel lang aanwezig, waardoor het alleen zinvol is om dieren te onderzoeken die voor het eerst weidegang hebben gehad, dus de jonge dieren.
• Mestonderzoek op leverboteieren. Als er volwassen leverbotten in een dier aanwezig zijn produceren zij veel eieren, die aangetoond kunnen worden in de mest. Gezien de lange ontwikkeling van de leverbot worden de eieren in het najaar vaak nog niet aangetoond, maar pas vanaf januari.

Een andere mogelijkheid is om een gemengd mestmonster te nemen van enkele dieren (minimaal vijf) en deze op de praktijk te laten onderzoeken op leverboteieren. Hierbij geldt ook dat als leverboteieren in de mest aangetoond worden, dit een reden is voor de behandeling van dieren. Dit laatste is in deze tijd vaak eenvoudig uit te voeren, omdat de meeste schapen nu bij huis zijn in verband met aflammeren. Groot voordeel daarbij is dat dieren bij een aangetoonde leverbotinfectie behandeld kunnen worden en in ieder geval ‘schoon’ zijn, dat wil zeggen dat zij geen leverboteieren uitscheiden, als zij weer in het voorjaar naar buiten gaan.

ACTIE MESTONDERZOEK (FEB/MRT 2025)

Leverbot blijft in ons praktijkgebied een punt van aandacht! 2024 is qua temperatuur en vochtigheid gunstig geweest voor de leverbotslak en daarmee gunstig voor de leverbot om de cyclus te doorlopen bij de schapen en geiten. Of dit ook het geval is geweest op uw bedrijf kan niet zomaar gezegd worden en verschilt ook erg per bedrijf. Om te onderzoeken of een leverbotinfectie speelt bij uw dieren bieden we in februari en maart mestonderzoek op leverboteieren tegen gereduceerd tarief aan. Aan de hand van de uitslag van het mestonderzoek zullen wij contact met u opnemen en een advies voor uw dieren geven of u wel of niet moet behandelen tegen leverbot.

• Leverbotonderzoek tegen gereduceerd tarief: €25,50 (Excl. BTW) per monster (i.p.v. €39,50);
• Breng de mest van uw dieren naar de ULP;
• Meng bij voorkeur minimaal 5 dieren bij elkaar van een bepaalde leeftijdsgroep;
• Uitslag wordt aan u teruggekoppeld en u ontvangt passend advies om evt. een behandeling in te zetten.

Heeft u over leverbot vragen en/of wilt u advies van één van onze dierenartsen? Bel dan naar de praktijk via het telefoonnummer 0348-442653 of whatsapp ons op 06-57379983.