Abortus bij kleine herkauwers, wat nu?

Voor veel schapen- en geitenhouders begint binnenkort weer het lammerseizoen. Een periode waar iedereen toch vaak naar uitkijkt. Op veel bedrijven gaat dit gelukkig ook goed, maar helaas gebeurt het toch ook dat er bij sommige bedrijven dieren verwerpen. Er zijn verschillende oorzaken voor het verwerpen, die grofweg te onderscheiden zijn in niet-infectieuze en infectieuze aandoeningen. Een deel van de infectieuze aandoeningen voor het verwerpen zijn ook een risico voor de mens en in geval van abortusproblemen op een bedrijf is het zaak om passende maatregelen te nemen!

Wat is abortus.
De draagtijd van een schaap is 147 dagen en voor een geit 150 dagen, met daarbij een spreiding naar onder en boven toe. Wanneer vruchten bij een schaap voor 135 dagen en bij een geit voor 138 dagen van de dracht ter wereld komen wordt gesproken over abortus. In de eerste anderhalve maand van de dracht worden vruchten geresorbeerd en wordt er meestal niets afwijkends gezien. Dit wordt ook vroeg embryonale sterfte genoemd.

Oorzaken van abortus.
Abortus bij schapen kan onderverdeeld worden in niet-infectieuze en infectieuze aandoeningen; een aantal voorkomende oorzaken staan in onderstaande tabel:


* deze aandoeningen zijn zoönosen (ziekten die van dier op mens overgedragen kunnen worden).

Niet-infectieuze abortus kan gedurende de gehele dracht optreden, meestal enkele dagen nadat er een veroorzakende omstandigheid in de koppel is opgetreden. Vaak stopt het verwerpen nadat de oorzaak is weggenomen en is er weinig aan de moederdieren gezien. Soms hebben dieren enkele dagen een verminderde eetlust. Het probleem beperkt zich vaak tot enkele dieren. Een goed verhaal van de situatie en een algemeen onderzoek van de dieren kan soms leiden tot de diagnose. Aanvullend onderzoek op verworpen vruchten levert dan vaak weinig op (alhoewel in een dergelijk geval géén duidelijke oorzaak ook geruststellend kan zijn op het mogelijk afwezig zijn van een infectieuze aandoening!). Bij infectieuze aandoeningen kan dit door een groter deel van de koppel gaan. De meest voorkomende aandoeningen in Nederland zijn Campylobacter spp., Chlamydia abortus, Toxoplasma gondii en Listeria spp. Aanvullend onderzoek op de verworpen lammeren én nageboorte is de aangewezen methode om de diagnose te kunnen stellen. Veel van de infectieuze oorzaken voor het verwerpen zijn een zoönose en kunnen ook tot ziekte leiden bij de mens, in het bijzonder bij zwangere personen!

Zwangere vrouwen, jonge kinderen, ouderen en mensen met een verminderde weerstand moeten direct en indirect contact met verwerpende kleine herkauwers vermijden, omdat zij een verhoogd risico hebben om zelf ziek te worden na contact met een dergelijke ziektekiem. Bij voorkeur moeten zij helemaal niet in de stallen komen waar kleine herkauwers aflammeren omdat van tevoren niet bekend is of er überhaupt problemen te verwachten zijn rondom het aflammeren.

Wat te doen bij abortus?
In geval van verwerpen van dieren is het verstandig contact op te nemen met de praktijk. Samen kunnen we de situatie op het bedrijf doornemen en een bijbehorend plan maken voor het opsporen van de oorzaak voor het verwerpen. Probeer zoveel mogelijk abortus materiaal te verzamelen, dat wil zeggen verworpen lammeren én nageboortes. Dit alles kan als één inzending worden ingestuurd voor verder onderzoek.

Voor een diagnose is een uitgebreid verhaal van de situatie op het bedrijf ook van belang met in ieder geval een antwoord op de volgende vragen:

  • Hoe lang was het dier drachtig
  • Wat is de leeftijd van het verwerpende dier
  • Aantal dieren dat heeft verworpen op het bedrijf
  • Is het verwerpende dier ook ziek
  • Zijn er problemen met verwerpen geweest in het voorgaande jaar
  • Gaat het om eigen gefokte dieren of zijn het aangevoerde dieren
  • Welk voer is er aan de dieren verstrekt
  • Andere bijzonder zaken op het bedrijf

Praktische zaken
Voor het inzenden van abortusmateriaal is het belangrijk om zoveel mogelijk vruchten én nageboortes in te sturen. Bewaar vrucht en nageboortes gekoeld (Niet invriezen!).

Neem contact op met de praktijk voor een passend advies: 0348-442653 of info@ulp.nu

Meer informatie ook via de GD: https://www.gddiergezondheid.nl/diergezondheid/management/abortus-aanpak